“De koningin moet hier maar eens een keertje langs komen. Dan krijgt ze een paar oliebollen. En daar hoeft ze helemaal niks voor te betalen.”
Koninginnedag 2001 in Ochten, Echteld en IJzendoorn. Onze cineast Jos Kuisbergen filmde het feest op zo’n manier, dat de vreugde van het scherm spettert. De korte documentaire is het zoveelste historische document waarvoor Kruisbergen en z’n geluidsman Geert Megens nu al zestien jaar tekenen. Want de oranje-uitgedoste en uitbundig zingende kinderen van tien jaar geleden zijn intussen volwassen geworden. De gemeente Echteld bestaat niet meer en de Neder-Betuwse dorpjes zijn in het verstreken decennium behoorlijk veranderd.
Destijds maakte het platteland zich zorgen vanwege de mond- en klauwzeer-epidemie. Met als gevolg dat de koninklijke familie het feest voor een keertje thuis vierde in plaats van in het land. De angst voor een verspreiding van de veeziekte was zelfs zo groot, dat in Echteld besloten werd om de jaarlijkse ballonnenwedstrijd af te gelasten, zo liet de toenmalige burgemeester Dick Kraaijveld weten.
Daarom is het aardig om anno 2012 nog even een stapje terug te kunnen maken in de tijd. Temeer daar er geen Koninginnedag meer wordt gevierd in Ochten. Het Oranjecomité heeft veel te weinig actieve leden om iets leuks op touw te zetten en besloot daarom de feestelijkheden te schrappen.
Dat was op 30 april 2001 wel anders.
Op die dag wordt de dorpsbevolking al om acht uur ’s morgens begroet door luid beierende kerkklokken. Koster Henk Hommersom heeft daarvóór al de 127 traptreden van de Ochtense toren beklommen en de vaderlandse driekleur – met wimpel en al – door het luikje in de spits naar buiten geschoven.
Voor Mariëtte van der Kolk is het een bijzondere dag. Ze heeft zich in haar gloednieuwe uniform gehesen en maakt zich klaar voor haar eerste echte optreden als muzikante in de plaatselijke harmonie. Die laat in alle kerkdorpen het Wilhelmus en nog wat andere vaderlandse muzikaliteiten horen, en trekt al spelend door de feestvierende straten.
Jannie van den Hatert en de andere dames van de gemengde zangvereniging Crescendo zijn enkele dagen eerder al begonnen met de voorbereidingen voor de traditionele oliebollenbakkerij. Zingend schillen de vrouwen de appels en snijden ze fijn, rozijnen worden gewassen, bloem en melk ingekocht: ja, want het luistert allemaal heel nauw. De bollen van Crescendo zijn befaamd in het Neder-Betuwse, maar Jannie bekent: “Ze zijn ook wel eens mislukt.” Doordat er goedkoop en slecht meel was gebruikt bijvoorbeeld. En er is ook ooit wel eens iets fout gegaan met de olie. “Maar soms ligt het ook wel aan de baksters”, knikt Jannie serieus.
Maar deze keer is er niks mis met de ‘goudhaantjes’ zoals oliebollenkoningin Jannie van den Hatert haar baksels liefkozend noemt. Dat blijkt op Koninginnedag: klanten komen soms twee, drie keer naar de bollenkraam terug om nog een zak te halen…
Vandaar dat Jannie en haar dames het gerust aandurven om de koningin uit te nodigen en haar aan te bieden een bolletje of wat mee te eten. En Willem-Alexander en zijn (toen nog verloofde) Maxima mogen daarbij gerust óók aanschuiven. Gratis.
Mits koninginnedag dan weer wordt gevierd. Uiteraard.