Oeroud verhaal komt weer tot leven in Moordkruis (2014)

Het eeuwenoude Moordkruis is terug op de Waalbandijk in Afferden, aan het einde van de Klapstraat. De dorpelingen kennen het monumentje allemaal. Zoals Jo de Vaan, die er zeventig jaar geleden al regelmatig op ging zitten en er vele jaren later naar verwees in één van zijn gedichten.
’t Is ook best een spannend verhaal dat rondwaart over dat harstenen kruis dat, na een ingrijpende restauratie, enkele weken geleden werd teruggeplaatst.

Voor dat verhaal moeten we ver terug in de tijd, naar de avond voor Kerstmis 1542. De hoofdrol is in handen van de Franciscaner monnik pater Fidelis, waarschijnlijk afkomstig van het klooster Onze Lieve Vrouwe op de Holtmeer, gelegen op de grens van Horssen en Bergharen. De pater was met een gewijde hostie op weg naar een stervende in het Drutense kasteel en zag op de dijk twee ridders duelleren omdat ze ruzie hadden over een stuk grond. De pater vond dat ze dit niet konden maken op Kerstavond en sprong tussenbeide. Dat kostte hem zijn leven: de ridderzwaarden troffen hem dodelijk.
De edellieden staakten hun gevecht onmiddellijk en begroeven de goddelijke dienstknecht Fidelis eensgezind en vol berouw langs de dijk, op de plek waar kort nadien het gedenkkruis verrees. De ridders zijn naar verluidt allebei ingetreden in een klooster, uit boetedoening.
Het Steenen Kruis heeft de eeuwen en diverse dijkverzwaringen overleefd. Op een reportage van onze streekcineast Jos Kruisbergen vertelt de Afferdense Annemieke Litjens, dat haar vader het kruis lang geleden al koesterde. “Hij zorgde ervoor dat het niet uit elkaar viel. Vader laadde het op zijn kruiwagen en ging ermee naar de smid die er ijzeren banden omheen heeft gezet.”
Een half jaar geleden dreigde het kruis andermaal in brokken uiteen te vallen. Opnieuw werd het afgevoerd en gerestaureerd. En begin mei 2014 tijdens een bescheiden plechtigheid op de dijk teruggeplaatst. De Drutense wethouder Sjef van Elk was erbij. Voor Jos Kruisbergens camera noemt hij het kleine monument “een kleine bijdrage aan de toeristisch-recreatieve functie van het Land van Maas en Waal.”
En zo is het. Want het Moordkruis houdt de herinnering levend aan een mooi oud verhaal dat voor hetzelfde geld volledig verloren had kunnen gaan.