Alle films op deze website zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen niet worden gekopieerd. Het plaatsen van een link naar onze website is wel toegestaan.

Door Ruud Stoeten

Hij had niet genoeg capaciteiten om het priestervak te leren. En heilig verklaard worden: het is er nooit van gekomen. Maar toch is het Bruurke van Megen deel gaan uitmaken van duizenden mensenlevens. Want Everardus Witte had tijdens zijn leven een stel onvoorstelbaar sterke kanten: hij kon goed luisteren en vooral ook bidden. Het bijzondere is: wie met hem aan de praat komt, vindt nog steeds gehoor bij deze eenvoudige Franciscaanse monnik uit Megen. Ook al is het al weer een kleine 70 jaar geleden dat hij overleed.

Cineast Jos Kruisbergen uit Wamel heeft in het jaar 1999 een indrukwekkende televisiereportage gemaakt over Jan Witte, die zich Everardus (naar zijn beste vriend Evert) zou gaan noemen toen hij bij de Orde van Sint-Franciscus terecht kwam. Het filmverhaal werd uitgezonden door RTL en sprak enorm veel mensen aan. Jos Kruisbergen: “Alle telefoonlijnen stonden roodgloeiend. Ineens wilde iedereen alles weten over Everardus, over de Franciscanen en over Megen.”

In 2018 is het 150 jaar geleden dat ‘t Bruurke werd geboren. Reden waarom dan in Megen het Everardusjaar wordt gevierd, met een feestdag op zijn verjaardag: woensdag 25 juli. In de aanloop naar het feestjaar heeft Jos Kruisbergen zijn reportage van destijds opnieuw gemonteerd en uitgebreid tot een documentaire, die in z’n geheel te zien is op de website van Tweestromenland in Beeld en Geluid: www.2bg.nl.

Even terug jaar de in Hoorn geboren Everardus. Eigenlijk noemt bijna niemand hem zo. Heilig Bruurke van Megen, zo heet hij. En hij zorgt ervoor dat je gebeden worden verhoord. Onzin? Jaarlijks bezoeken duizenden mensen zijn grafkapelletje aan de Kloosterstraat in Megen, waarin hij enkele jaren na zijn dood ter ruste werd gelegd. Want de toestroom van pelgrims naar zijn aanvankelijke graf op het kloosterkerkhof was niet meer bij te benen. Hij ligt nu in een indrukwekkende tombe, die gemaakt is door de Heumense beeldhouwer Jacques Maris. Zijn afbeelding op de stenen kist wordt gestreeld en gekoesterd; dagelijks worden er smeekbriefjes tussen zijn vingers en voeten gestoken, of verstopt in een mouw of in de kap van zijn pij. Elke avond worden die briefjes hardop voorgelezen tijdens het koorgebed in de kloosterkerk, en meegenomen in de gebeden van de broeders. “En die gebeden worden verhoord”, verzekeren de bezoekers. Ze komen niet alleen uit Nederland en België, maar ook alle mogelijke andere delen van de wereld laten zich niet onbetuigd. Dat blijkt als je een simpel grijs kantoorkastje in het kapelletje open trekt. Alle laden zitten propvol kaarten, die stuk voor stuk melding maken van een verhoord gebed.

Filmkunstenaar Jos Kruisbergen praat met Franciscaan Kees Bak, die het Bruurke kent van haver tot gort. Hij werd geboren in Hoorn als Joannes Witte, zoon van een niet onbemiddelde zeepzieder. Tien jaar later verhuisde het gezin naar Alkmaar, waar de familiebrouwerij van Witte werd voortgezet. Jan zou priester worden, maar die opleiding bleek te hoog te zijn gegrepen. Toch ging hij het klooster in: als minderbroeder. Hij was er bakker, deed de was en schilderwerk. Maar hij maakte ook als kunstschilder prachtig werk. Zijn laatste jaren in het klooster sleet hij als portier.

Na zijn dood werd hij begraven op het kerkhof in de kloostertuin. Maar de mensen kwamen met drommen naar zijn graf om daar te bidden. Die drukte zorgde voor problemen: alleen al het feit dat het kerkhof niet toegankelijk was voor vrouwen. Daarom besloten de Franciscanen om aan de rand van het kloosterterrein, pal langs de openbare weg, een gemakkelijk toegankelijke grafkapel met tombe te bouwen en Everardus’ graf daar naar toe te verplaatsen. Het kapelletje ging daarnaast een klein museum huisvesten met herinneringen aan het Bruurke; onder meer kledij, foto’s, attributen en schilderijen die door Everardus zijn gemaakt. Veel van zijn schilderijen zijn overigens ook terug te vinden bij de altaren in de kloosterkerk en zelfs in het kloostermuseum in Uden.

Nog steeds zijn er dagelijks pelgrims te vinden in de kapel. Om een kaarsje aan te steken en het Heilig Bruurke om voorspraak te vragen. “Die briefjes zijn vaak ontroerend”, knikt broeder Kees Bak. Hij leest er een paar voor: iemand vraagt aan de vooravond van een zware operatie om ‘beterschap voor ome Jan’. Iemand anders smeekt dat haar kinderen hun geloof zullen hervinden. En dan is er een bedankje voor een genezing. En een in het Engels gestelde smeekbede: ‘Waak over moeder en vader’…

Bertje Berkvens komt regelmatig bij het Bruurke op bezoek. Al twaalf jaar. Haar echtgenoot was destijds ernstig ziek, vertelt ze. “Ik ben achter mekaar naar Megen gegaan, heb gebeden en gesmeekt voor m’n man. En hij is er nog steeds…”, lacht ze blij.

Oorspronkelijk was broeder Everardus vooral ‘gespecialiseerd’ in het lenigen van de toen heersende woningnood. Daarna ook in ziekten, problemen rond het beroep en andere zaken. Niet zelden leidde zijn voorspraak tot het verhoren van gebeden. Althans: dat is de stellige overtuiging van zijn bezoekers. En ja, dan is er ook nog dat ladenkastje, stampvol kaartjes over verhoorde gebeden.

Broeder Kees Bak: “Wonderen? Ik praat liever over gebedsverhoringen. Wonderen zijn zo moeilijk vast te stellen, daarvoor is zeer grondig onderzoek nodig.” Maar hij geeft toe: “Deze dingen hebben heel veel wonderbaarlijks…!”

Tot een heiligverklaring van het Bruurke is het nooit gekomen. “Dat is een kostbare zaak”, zegt broeder Bak. Uiteindelijk is die procedure dan ook gestaakt. “De broeders waren van mening dat er wellicht een meer zinvolle besteding van dat geld mogelijk was. Maar het resultaat is hetzelfde: iedereen noemt hem heilig, ook al wordt dat niet onderstreept door een officiële kerkelijke goedkeuring.”