‘Een dorp onder vuur, Wamel in de Tweede Wereldoorlog’.
Het is de ‘moeder aller films’ van onze cineast Jos Kruisbergen. In 1993 maakte hij deze oorlogsdocumentaire, samen met dorpsgenoot Frans van Oijen. Deze film zou een jaar later leiden tot de oprichting van onze stichting.

Dit meesterwerk is intussen talloze malen vertoond, telkens trok het volle zalen. Sindsdien heeft Jos Kruisbergen vele tientallen documentaires en honderden reportages en andere films over Maas en Waal gemaakt.
“Wamel, een dorp onder vuur” dateert uit het jaar waarin het dorp zijn 1100-jarig bestaan vierde. Ter gelegenheid hiervan reconstrueerden Kruisbergen en Van Oijen de oorlogsjaren in het Waaldorpje. De zwartste dag in de geschiedenis was daar 20 september 1944. De Duitsers staken toen bij Tiel per veerpont de rivier over om in Wamel veertien onschuldige burgers op te pakken. Die werden in Tiel tegen de walmuur gezet en gefusilleerd. Het dorp telde in de Tweede Wereldoorlog in totaal 37 oorlogsdoden en is hiermee een van de zwaarst getroffen plaatsen in het rivierenland.
Voor de 90 minuten durende documentaire werden talrijke ooggetuigen geïnterviewd. De filmmakers hebben zelfs gesproken met prins Bernhard: ze waren zijn gast in Paleis Soestdijk en hebben daar gesproken over onder meer het bezoek dat de prins eind 1944 bracht aan de in Wamel gelegerde Stoottroepers. Sprekend over de oorlog gaf hij de filmers ook een boodschap mee: “Iedereen zal alles moeten doen om te zorgen dat zoiets nooit meer gebeurt.”
De documentaire spreekt onder meer over de vrees dat het hele dorp zou worden uitgemoord. Dominee Pennings was erbij: “Ik heb voor ’t eerst in m’n leven gezien hoe een dorp in paniek leegliep. Alles weg…”