Antoon van Welie: een boerenjongen uit Afferden die wereldberoemd werd

Een gewone jongen, die Antoon van Welie. Nou ja, gewoon… De boerenzoon die in 1866 in Afferden werd geboren, groeide uit tot een vermaard kunstenaar. Maar hij stierf op 90-jarige leeftijd verguisd, berooid, eenzaam en in de steek gelaten door zijn eigen geest.

Filmkunstenaar Jos Kruisbergen maakte in de zomer van 2007 een portret van deze ooit wereldberoemde Maas en Waler. Hij toog met geluidsman Geert Megens naar het Nijmeegse Valkhofmuseum, waar zo’n 140 schilderijen, tekeningen en pastels van Van Welie in al hun glorie te zien waren. De tentoonstelling ‘Antoon van Welie (1866-1956), de laatste decadente schilder’ heeft  daar maandenlang drommen belangstellenden getrokken.

De expositie kon tot stand komen dankzij de inzet van tijdelijk conservator Karin van Lieverloo en haar partner Pieter Roelofs. Zij schreven ook een boek over de Afferdense artiest, die ooit huizen en ateliers had in Parijs, Londen, Rome en Den Haag.

Antoon Van Welies vader was behalve agrariër ook raadslid en wethouder van de gemeente Druten, waar hij veel aanzien genoot. Hij wilde graag dat zijn kinderen een goede opleiding kregen. Antoon was voorbestemd om notaris te worden, maar die vertikte dat.

Gesteund door zijn moeder en een plaatselijk huisarts volgde hij zijn hart, ging naar de kunstacademie en stapte de kunstenaarswereld in. En verwierf al snel vermaardheid onder het grote publiek. Hij maakte portretten van beroemdheden onder wie drie pausen, dictator Mussolini, vorsten, staatslieden, beroemde artiesten en aristocraten. Hij voelde zich helemaal thuis in hoge kringen en was er een graag geziene gast.

Later wierp hij zich op mysterieuze en sprookjesachtige taferelen en vooral ook de geestelijke kunst: heiligen, engelen, Christusvoorstellingen.

Van Welie schilderde prachtige dingen. “Sommige schilderijen zijn vergelijkbaar met die van de grote meesters”, zegt Van Welie-fan Peter Fontijn in het filmpje van Jos Kruisbergen. Maar hij geeft toe: er zit ook ronduit slecht spul bij. Vooral toen Van Welie ouder werd, nam de kwaliteit van zijn werk af. De kritiek nam toe, kunstkenners veroordeelden hem. Van Welie paste alle mogelijke stijlen en technieken toe en hij vereeuwigde zijn personages geflatteerder dan ze in werkelijkheid waren, zo luidde de kritiek. Ze noemden hem een zakkenvuller die zijn talent verspilde en hekelden zijn flamboyante levensstijl.

Van Welie was ooit schatrijk, maar de homoseksuele kunstenaar en zijn partner en privésecretaris Bob Koelemy draaiden er met hun decadente levenswijze al hun geld doorheen. Nadat Bob overleed en zijn huis, atelier en kunstschatten in Den Haag tijdens een oorlogsbombardement werden verwoest, raakte Van Welie het spoor bijster en hij kwam terecht in een waanwereld. Hij schilderde alleen nog maar godsdienstige taferelen van matige tot slechte kwaliteit. Nog voor hij overleed, was hij vergeten. Zijn begrafenis werd bijgewoond door slechts een handjevol belangstellenden…

Met de tentoonstelling in het Valkhofmuseum is geprobeerd Van Welie weer uit de vergetelheid te halen. De reportage van Jos Kruisbergen wil daaraan een steentje bijdragen. Van Welie-kenners komen aan het woord, evenals bezoekers van de tentoonstelling. En uiteraard zijn er beelden te zien van het werk van de Afferdense kunstenaar.

Zie ook: www.antoonvanwelie.nl