De eerste bomen staan in bloei, de lente is vroeg, dit jaar. Dat was in de winter van 2012 wel anders. Toen lag de Maas vol ijsschotsen en dan wordt ’t link in de Rivierenlandse wateren. Jos Kruisbergen filmde toen het onderwatergevecht van duiker Eric Visscher, die zich in het ijskoude water van de rivier liet zakken, als aanzet naar een gevecht tegen het ijs. Want dat dreigde te gaan kruien.

Kruiend ijs, dat moet je niet hebben bij stuwen als die bij Macharen. Zodra zich ijs ophoopt bij de onderwaterdrempel van zo’n stuw, kan er van alles gebeuren. Omdat ijs lichter is dan water, kan het ineens met een noodgang naar de oppervlakte stijgen. Het gaat dan kruien bij de stuw, waardoor onvoorstelbare krachten vrij komen. De opgestapelde schotsen kunnen zo maar de hele stuw kapot drukken, legt veerbaas Peer Witzel van de Stichting Maasveren uit. Maar ook het scheepvaartverkeer komt in gevaar, en uiteraard moeten de Maasveren dan aan de wal blijven.

Zover kan het dus maar beter niet komen. Daarom grijpt de mens tijdig in. Het scheepvaartverkeer ter plekke wordt stilgelegd en dan gaat de stuw omhoog. Het was in 2012 de bedoeling dat duikbedrijf van Eric Visschers in de zwarte diepte zou afdalen om met een krachtige spuit het grondijs los te maken, zodat het door het stromende rivierwater gecontroleerd kon worden afgevoerd.

Maar dat was het niet alleen: ook de zogenaamde eb-kering moest worden geplaatst: een soort schot dat bij de Macherse ophaalbrug te water werd gelaten. Deze tijdelijke drempel voorkomt dat er via het Burgemeester Delenkanaal zoveel water uit de haven van Oss wegloopt, dat die droog komt te staan.

Jos Kruisbergen en zijn geluidsman Geert Megens trotseerden de kleumende kou om het waterwerk van Visschers Diving in beeld en geluid te vangen. Ze laten zien hoe Eric Visschers zich tussen de ijsschotsen door laat zakken. Koud? “Ach”, zegt de duiker tegen Jos Kruisbergen, “onder water vriest het niet…” Gevaarlijk werk? “Ja”, geeft hij toe. “Maar je moet weten wat je doet. En goed opletten.”

Deze keer bleek al het voorwerk voor niks geweest te zijn. De watertemperatuur ging plotseling omhoog, waardoor het grondijs niet de kans kreeg om gevaarlijk te worden. Het gevolg? De rest van de klus werd afgeblazen.

Wanneer er weer winterduikers de diepte in moeten, dat weet geen mens. Het kan zo maar gebeuren. Maar of het ooit weer zo erg zal worden als begin vorige eeuw? Dien Kruisbergen, de 103-jarige moeder van onze cineast, kan zich nog goed herinneren hoe bar de winters toen soms waren. “Zo weet ik nog dat er met Sint-Matthijs, op 24 februari, nog nergens ijs te bekennen was. Maar op 8 maart was de hele Waal dichtgevroren. De mensen reden met kar en paard over de rivier naar Dodewaard!”