Herrinnering aan stootroepen leeft voort (1996)

Jo de Kok krijgt een brok in zijn keel als hij behoedzaam op zijn scootmobiel over de Waaldijk koerst. Dezelfde Waaldijk die een halve eeuw eerder de scheidslijn tussen bevrijd en bezet Nederland vormde. De dijk waarachter hij ooit, samen met z’n mede-Stoottroepers, de Duitsers aan de noordkant van de Waal in de gaten hield. De dijk waarbij zoveel jonge mensen het leven lieten.
Jo de Kok heeft zestien jaar geleden een stukje van zijn verhaal verteld voor de camera van Jos Kruisbergen.
Onze cineast heeft die herinneringen als een rode draad verweven in een documentaire die hij over de Stoottroepers heeft samengesteld. De opnamen zijn in 1996 gemaakt; Kruisbergen heeft de beelden enkele jaren geleden samengevoegd tot een documentaire.
Met die film komt opnieuw een stukje Maas en Waalse geschiedenis tot leven. Jo de Kok is al geruime tijd geleden gestorven; ook anderen die in de documentaire figureren, leven niet meer. De bloemendragende padvindertjes van toen zijn intussen volwassen mensen en hebben wellicht zelf al weer kinderen.
De Stoottroepersherdenking bleef echter. Het jaarlijkse herinneringsmoment staat nog steeds overeind. Vooral ook als signaal naar de jeugd toe. Oud-Stoottroeper Jos Bakker zegt het nog maar eens met nadruk: “Het is van belang om de jeugd hiermee te blijven confronteren.” En Jo de Kok, hevig geëmotioneerd: “De mensen kunnen zich niet meer indenken wat ’t was, die oorlog. Wat wij hebben meegemaakt, dat moet niet meer gebeuren…”
Het regiment Stoottroepen werd op 21 september 1944 in Eindhoven opgericht in opdracht van prins Bernhard. Het ging om een samenwerking tussen gewapende verzetsstrijders van de Ordedienst, de Landelijke Knokploegen en de Raad van Verzet. Deze troepen werden ingezet om de geallieerden te helpen bij de bevrijding van het gebied ten noorden van de grote rivieren. In het begin droegen de mannen een gewone overal; later kregen ze wapens en een uniform.
De eerste Stoottroepers werden gelegerd in Beneden-Leeuwen: een strategische plek op de scheiding tussen bezet en bevrijd gebied. Hun strijd werd uitgevochten tussen oktober 1944 en mei 1945 en eiste veel slachtoffers. De eerste gevallenen zijn begraven in de tuin van klooster St.-Elisabeth in Beneden-Leeuwen. Na de oorlog is in die tuin een ereveld ingericht en er werd een gedachteniskapel gebouwd.
Sinds 1944 is daar jaarlijks een herdenking.Dan worden de gevallen Stoottroepers geëerd door hun kameraden, hun regiment,  nabestaanden van gesneuvelden, inwoners van Maas en Waal, genodigden en belangstellenden.
Het Regiment Stoottroepers bestaat nog steeds: na de Tweede Wereldoorlog werd het ook elders ingezet: in onder meer Nederlands- Indië, Korea en Bosnië.
Voor zijn documentaire had Jos Kruisbergen in 1996 interviews met oud-Stoottroepers zoals Jo de Kok; Piet van Abeelen vertelt over het ereveld en de kapel. Verder zijn er beelden van de kerkdienst waarmee de herdenking traditiegetrouw wordt geopend. Daarna volgt een indrukwekkende tocht naar het ereveld; Stoottroepers trekken voorbij, scouts van Don Bosco uit Beneden-Leeuwen, zoals Ted van Erp en Joey Reuser. Zij dragen de kransen die bij de graven op het ereveld worden gelegd. Het kerkkoor zingt, Harmonie Koning Willem III speelt de volksliederen van de zeven landen die bij onze bevrijding waren betrokken.