Alle films op deze website zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen niet worden gekopieerd. Het plaatsen van een link naar onze website is wel toegestaan.

Jan van de Bovenkamp: regisseur-meesterverteller (2017)

Door Ruud Stoeten

Jan van de Bovenkamp is een opmerkelijk mens. Kort maar krachtig zogezegd. Dat ‘kort’ moet je letterlijk nemen: hij gaat soms op een tuinstoel staan om op gelijke hoogte te komen met zijn gespreksgenoot. En dat ‘krachtig’ vind je vooral terug in zijn spraakgebruik waarin hij juist alles behalve kort is. Maar zeker ook in de teksten die hij al sinds jaar en dag schrijft voor zijn Batenburgs Ruïnetheater.

Regisseur-meesterverteller, zo kun je hem het best omschrijven. Verzot op theater, vooral buitentheater. Al jarenlang slaagt hij erin om samen met zijn mensen een vooral kluchtige toneel- en muziekmanifestatie op touw te zetten op het binnenplein van de Batenburgse kasteelruïne. Het Is elke keer weer een feest, zo ontdekte cineast Jos Kruisbergen van Tweestromenland in Beeld en Geluid. Van de Bovenkamp is dolgelukkig met zijn ‘speelplaats’: “De mooiste plek van Batenburg”, vindt hij. ”Mooier kun je het niet hebben.”

Vraag hem wanneer zijn theatergekte is ontstaan en hoe lang hij er nog mee door denkt te gaan: “Ben je gek? Dat weet ik niet”, klinkt het dan. Maar aan zijn liefde voor toneel verandert voorlopig niets, denkt hij. Van den Bovenkamp rept van de spanning waarvan telkens weer sprake is: “Gaat het ook deze keer weer goed?” Want het kan natuurlijk ook fout gaan tijdens een voorstelling. “Vooral omdat het live is.” Vaak komt dat niet voor. Want ‘zijn’ mensen zijn goed, benadrukt hij. En vlak de meester zelf niet uit: hij deed veel ervaring op bij het Nijmeegs Studententoneel en de Theaterschool in Amsterdam. Eén van zijn grote passies is de taal; iets wat ook duidelijk te merken is aan de teksten die zijn acteurs voorgeschoteld krijgen. “Taal”, zegt hij, “daar heb ik al heel vroeg iets mee gehad. Taal is de basis van het theater.”

Zo rond 1989 werd Jan van de Bovenkamps eerste vrije productie op de planken gezet. Nou ja, eigenlijk dus op het gras van de binnenplaats. En sindsdien zijn de mensen dol op hem, hoewel hij ook wel eens keihard kan overkomen. Of opmerkingen maakt die niet altijd even vriendelijk overkomen. “Je moet hem kennen”, zeggen zijn onderdanen. “Jan is een schat van een man met het hart op de goede plaats, hij doet z’n eigen ding.” Muziek-arrangeur Huub Sprang prijst voor Kruisbergens camera de directheid, spontaniteit van Jan van de Bovenkamp. “En zijn gevoel voor humor.”

Jos Kruisbergen heeft in zijn portret van de Batenburgse regisseur ook opnamen verwerkt van repetities en de laatste voorstelling van het Ruïnetheater, begin april 2017. ‘Kamperikelen’ heet het. Plaats van handeling: een camping. Ook nu weer was de voorstelling uitverkocht; er moesten zelfs extra stoelen worden geleend van de nabijgelegen kerk en het trefcentrum van het piepkleine stadje.

Jan van den Bovenkamp kijkt toe hoe alles in gereedheid wordt gebracht. Een beetje wiebelend van het ene been op het andere. Zwijgend, met zijn vingers harkend door de kenmerkende woeste haardos boven het gegroefde gezicht, het kenmerkende brilletje. En dan uiteraard dat sigaretje. Toch wel een beetje nerveus, wellicht? Want het kan ook een keertje mis gaan. Toch?

Nee, het gaat niet mis. Het publiek juicht na afloop. En spreekt lovende woorden. ‘Een stuk vol realiteit en humor.” “Theater dat met kop en schouders boven menig ander theater uitsteekt.” “Een uitstekende combinatie van teksten en zang; het Ruïnetheater staat ieder jaar weer een treetje hoger.”