Ze hebben daar in het Maasdorpje Alphen opnieuw een brok emotie en soms zelfs wat tranen weggeslikt. Dat gebeurde bij het begin van een nieuw leven van het plaatselijke hoogwatermonument.Dat werd in 1997 aangeboden door de gemeente met bijna dezelfde naam: Alphen aan den Rijn. Een cadeautje van 60.000 (toen nog) gulden, waarmee de Rijnlanders wilden laten zien hoezeer ze in 1995 hebben meegeleefd met de Maaskanters.
Dat jaar 1995 zal door de inwoners van Maas en Waal nooit meer worden vergeten. Het was de winter waarin een groot deel van het Rivierenland moest worden geëvacueerd omdat het gevaar bestrond dat de dijken zouden doorbreken onder druk van het ongekend hoge water.
Het door Alphen aan den Rijn aangeboden monument bestaat uit een groot bord, waarop de actuele waterstand van de Maas ter hoogte van Alphen wordt getoond. Met daarnaast de hoogste waterstand in die nare wintermaanden.
Het bord heeft vijftien jaar lang verscholen gestaan tussen de bomen in het dorpscentrum. Het viel daar nauwelijks op, legt wethouder Theo Hol uit. Het bord verdiende een beter plekje, zo vonden steeds meer mensen.
Vandaar dat het monument opnieuw is opgebouwd op een veel mooier plekje: “vlakbij het water van de Maas, bij de kering, met een prachtig uitzicht over de dijk”, zo zegt René Cruijsen van het Waterschap. Op mooie dagen fietsen daar honderden toeristen en dagjesmensen voorbij en op die plek kunnen ze letterlijk even stilstaan bij de bange januaridagen van 1995.
Ja, bange dagen waren het, knikt wethouder Hol. De evacuatie was zéér ingrijpend voor de bevolking. Sommige mensen hebben er zó’n knauw van gekregen, dat ze er soms nu nog last van hebben.
Vanwege z’n nieuwe plek is het monument door de gemeente West Maas en Waal overgedragen aan het Waterschap Rivierenland. Dat gebeurde onlangs met een aantal toespraken, een hapje en een drankje. Zoals het betaamt.
Cineast Jos Kuisbergen heeft die gebeurtenis op film vastgelegd. In zijn reportage zijn ook beelden verwerkt uit zijn film ‘Op de rand van Land en Water’: fragmenten met veel emotie soms: de befaamde toespraak van pastoor Terken, dorpsomroeper Peer Witzel die door Alphen trekt om te verhalen over de saamhorigheid die leidde tot het – toen – nieuwe Alphense monument, de overhandiging van de cheque door de Rijnse burgemeester Paats aan burgervader Toon Maas, de tranen die werden weggeslikt door de Alphense Thea van der Leijden.
Anno 2012 graaft wethouder Theo Hol de evacuatie nog even op uit zijn geheugen. “Als de dijken toen waren doorgebroken, zou het dorp voor een heel groot deel onder water zijn verdwenen…”

(…)En onder aan de dijk daar glommen de blommen: –
Die zwierden en tierden maar overal,
Die stonden te bloze’ en te bloeien,
Die knikten en knakte’, en die lachten maar al
Om die klapperdekakkende koeien;
En de koeien, die tilden hun steerten op
En zagen nadenkende uit hunne kop, –
Ja, onder aan de dijk daar glommen de blommen! 

(…)En benéde’ aan de dijk daar had je het stadje: –
Dat lag daar zo kluchtig, zo klein en zo rein,
Als was ‘t maar een hapje, een stapje –
Dat kon eigenlijk wel eens niet anders zijn
Dan een echt-Hollands schildersgrapje!
Maar van de toren is dat niet gezegd,
Want de oude toren was zeker echt! –
Ja, benéde’ aan de dijk daar had je het stadje!

C.S. Adama van Scheltema