Aan wie je ’t ook vraagt: niemand heeft het ooit meegemaakt. Dat de Waal het in de zomer zodanig op z’n heupen krijgt dat er zandzakken aan te pas moeten komen om het wassende water te keren. “De laatste keer? Da’s minstens een eeuw geleden”, zeggen mensen die het weten kunnen.

Onze documentairemaker Jos Kruisbergen weet alles van hoog water. Hij maakte er verschillende prachtige films over. “Maar dit is compleet nieuw voor mij”, zegt de aan de zuidelijke oever van de Waal geboren en getogen filmer.

Kruisbergen denkt bij hoog water aan natte voeten, zandzakken sjouwen met bijkans bevroren handen, rillen van de kou. En daarna met griep in bed kruipen en dagen lang bijkomen van de ontberingen.

Kruisbergen filmt nu al 26 jaar. “Ik ben veel gewend, maar al die tijd heb ik nog nooit meegemaakt dat ik met hoog water liep te filmen in korte broek. Het zweet gutste over m’n lijf en ik ben met de voeten in het water gaan staan voor een beetje verkoeling.”

En dan hebben we het nog niet eens over de zandzakkensjouwers, die in hun blote bast de winterdijken ophoogden met honderden zandzakken. Om zoveel mogelijk van de uiterwaarden watervrij te houden. Want die gronden tussen dijk en rivier worden in de zomermaanden intensief gebruikt door boeren die er hun vee weiden en maïs verbouwen.

Het lukte niet overal, zo blijkt uit de unieke beelden die Kruisbergen op die broeierige junidagen anno 2013 aan de boorden van de Waal schoot. Hij maakte schitterde opnamen in zijn eigen Maas en Waal, maar ook in het oostelijk deel van de Bommelerwaard en aan de Betuwse zijde van de rivier.

Kijk op deze site naar de resultaten: de mooie taferelen rijgen zich aaneen: agrariërs die nog gauw even hun hooi-oogst wegslepen voor de oprukkende hoogwatergolf, ooievaars die een Hurwenense hoogspanningsmast als etagewoning hebben ingericht en hoog boven de watermassa de honger van hun jongen proberen te stillen.

Je ziet het gebeuren: het water likt eerst nog heel zachtjes de teen van de winterdijk; elders gutst het er in een niet aflatende stroom overheen. Koebeesten worden in Rossum met spoed geëvacueerd, steeds meer zandzakken komen eraan te pas. Vanaf de dijk bij Neerijnen zie je aan de overkant van de plas het dak van de Dreumelse kerk schitteren. Zelfs de pilaren van de nieuwe brug bij Ewijk zijn aan het pootjebaden.

En dan is er het voet- en fietsveer Hendrikus dat in het stijgende water tussen Tiel en Wamel een steeds langere weg moet afleggen. Op ’t laatst worden de passagiers zowat op het terras van het Wamelse Veerhuis afgezet.

De natuur is deze voorzomer wel erg grillig geweest. Hoe dan ook: mens en dier maken er het beste van. Kinderen en honden spetteren vrolijk rond in een tijdelijk natuurlijk zwembad; schuitjevaarders en ganzen laten zich ontspannen meedrijven op de gestage stroom.

Hoog water in juni, het is eigenlijk een klein beetje óók een feestje…