Tweehonderd jaar Leste Mert: Van veehandel naar volksvermaak (2018)

Alle films op deze website zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen niet worden gekopieerd. Het plaatsen van een link naar onze website is wel toegestaan.

Tweehonderd jaar Leste Mert:

Van veehandel tot volksvermaak

Door Ruud Stoeten

’t Was dan wel de Leste Mert, maar toch zeker niet de láátste Leste Mert. Druten is niet van plan zich dit jaarlijkse feest te laten afpakken. Dat geldt overigens voor héél Maas en Waal. Ze nemen er vrije dagen voor op, daar tussen de rivieren. Als ze die vrije dagen al niet cadeau krijgen van hun baas. En de kinderen hoeven dan ook niet naar school.

Want de Leste Mert is niet alleen een dorpsfeest, maar ook een regionaal evenement waar zowat iedereen aan meedoet, van piepjong tot stokoud. “Onze school staat er middenin”, zegt George Lowiesen van het Pax Christi College. De streekschool met vestigingen in Druten en Beneden-Leeuwen telt ruim 2000 leerlingen. “We staan dan ook met de voeten in de klei”, zegt Lowiesen. “We voelen ons betrokken bij de Leste Mert. De kinderen krijgen vrij om de geur van erwtensoep en koeien te kunnen opsnuiven.” Lees verder

‘Alleen als de wereld vergaat, ben ik niet op de Leste Mert’ (2016)

Alle films op deze website zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen niet worden gekopieerd. Het plaatsen van een link naar onze website is wel toegestaan.

De Leste Mert in Druten elk jaar hetzelfde? Vergeet het maar. Deze laatste regionale vee- en jaarmarkt in het Land van Maas en Waal is een feest dat zijn weerga niet kent; wellicht juist omdat er weinig verandert. De Leste Mert is niet voor niets een traditie die al bijna 200 jaar stand heeft gehouden, en waarschijnlijk een nog veel langere historie heeft.

Filmkunstenaar Jos Kruisbergen bekeek onlangs de markt weer eens door de lens van zijn camera, om ‘voor de eeuwigheid’ vast te leggen wat er op die derde november anno 2016 zoal gebeurde. Het werd een leuke filmreportage met af en toe een knipoog over een kostelijk volksfeest; een manifestatie die méér is dan 300 kraampjes met koopwaar, een kermis en wat beesten aan een touwtje. Heel veel vaste bezoekers lopen er rond. Zoals George Lowiessen van de Klompenclub. “De wereld moet zo ongeveer vergaan, wil ik er niet bij zijn”, zegt hij voor de camera.

Die klompenclub is er overigens nog maar een goed jaartje. Officieel is het een ‘sociëteit ter bevordering van het originele Leste Mertschoeisel in Maas en Waal’. ’t Is maar dat u het weet. Vermakelijk om te zien hoe de leden klotsend door de Drutense straten stampen, met een blond biertje in de hand.

“De mooiste dag van het jaar voor héél Maas en Waal”, knikt Willie Lamers van De Gouden Leeuw vanachter de tap van zijn eeuwenoude etablissement. Uiterlijk zonder al teveel emoties laat hij weten dat hij van plan is om er als kastelein mee te stoppen. Dit is dus zijn laatste Leste Mert als kroegbaas. Maar het café, dat net zo roemrucht is als de Leste Mert, blijft bestaan. De exploitatie wordt overgenomen door ‘Vrienden’, een stel Drutense middenstanders.

Lamers is in elk geval opgetogen over het jaarfeest dat zich rondom en vooral ook in zijn kroeg afspeelt. Hij wijst op de roemruchte historie: de Leste Mert is uitgegroeid tot een soort van reünie voor Druten en de wijde omgeving. Vanouds wordt er op die dag vrijwel alleen erwtensoep gegeten. Die kun je namelijk van tevoren klaarmaken zodat er tijdens het feest niet hoeft te worden gekookt; opwarmen is genoeg.

Vroeger was de Leste Mert vooral een paardenmarkt. Paarden zijn er nog steeds te vinden, maar ook koeien en een massa kleinvee. De handel in dat beestenspul mag eigenlijk geen naam meer hebben: het staat er vooral voor de sier en vanwege de nostalgische gedachten die het oproept.

Leste Mert-voorzitter Martien Pardoel is temidden van pak ‘m beet een kleine 20.000 bezoekers op weg naar een stevige bak erwtensoep. Snert, dat is een Leste Mert-traditie waaraan nooit zal worden getornd, verzekert hij. Als je het goedje alleen al bekijkt, loopt het water je in de mond: dik en gevuld met verse prei en andere groenwaren en worst en stukken mals varkensvlees.

En dan loopt er iemand rond die zich Boer Koekoek noemt, Boer Koekoek uit Maasbommel. De man vertelt dat hij met zijn koe de hele weg naar Druten heeft moeten lopen. “De chauffeur van de belbus wou ‘m niet meenemen…”

Zwemmen bij de Piet Post Boulevard (2012)

Op de heetste dag van het jaar blijf je graag binnen. Maar je kunt ook verkoeling zoeken in en rond de Oude Wiel, een rustiek Wamels plekje dat in historische tijden is ontstaan door een dijkdoorbraak. Onze cineast Jos Kruisbergen trekt daar regelmatig een baantje, vaak samen met zijn kameraad Jan van Deinsen, oud-voetballer van Feyenoord en ex-international. Lees verder

We hebben allemaal zitten slapen (2008)

Alle films op deze website zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen niet worden gekopieerd. Het plaatsen van een link naar onze website is wel toegestaan.

Kubusrel niet mooiste hoofdstuk
in Drutense politieke geschiedenis

Dertien voormalige asielzoekerswoningen omtoveren in een noodschool: het kost een smak duiten. Acht ton méér dan burgemeester en wethouders van Druten hun gemeenteraad een paar jaar geleden hadden voorgespiegeld.

Dat heeft de regerende Drutense partijen uit elkaar gedreven en één wethouder de kop gekost. De verkeerde wethouder, vinden veel Drutenaren. Anderen zijn de mening toegedaan dat het héle college had moeten opstappen omdat het veel eerder melding had moeten maken van het dreigende financiële fiasco. “Het college heeft zich onttrokken aan zijn actieve informatieplicht”, zo klonk het verwijtend.

De gang van zaken leidde tot een felle discussie in de gemeenteraad. Een politiek verhaal, dat door onze cineast Jos Kruisbergen in beeld en geluid is vastgelegd. Hij heeft er een reportage van gemaakt die op deze website kan worden bekeken.

Kruisbergen en zijn geluidsman Geert Megens vellen geen oordeel in hun filmproductie: ze laten alle partijen eerlijk aan het woord. Maar wel wordt duidelijk dat hier een stukje Drutense geschiedenis is geschreven, en bepaald niet het mooiste hoofdstuk.

De noodschool voor basisschool De Kubus staat centraal in het verhaal. Het al in 2005 voor een half miljoen aangekochte tweedehands gebouw kreeg zijn tijdelijke plek op het grasveld langs de Burgemeester Bruinemanstraat. Tot verdriet van veel omwonenden, die hun ‘groene long’ gedurende een jaar of vier kwijt zouden zijn. Ze hebben nog geprobeerd om de bouw tegen te houden, maar dat mislukte. Ze verloren een bij de voorzieningenrechter aangespannen kort geding en de bouwers konden aan de slag.

Toen al was duidelijk dat de noodschool veel meer zou gaan kosten dan aanvankelijk was gesteld. Door de vertraging moest het gebouw tijdelijk elders worden opgeslagen en dat kostte alleen al 370.000 euro extra. Later bleek dat alleen het in elkaar zetten van het tijdelijke complex niet voldoende was: er dienden ook nogal wat bouwkundige voorzieningen te worden getroffen om van het voormalige wooncomplex een volwaardige noodschool met twaalf lokalen te maken. Kortom: een tegenvaller van in totaal acht ton.

Dat zit de Drutense politiek behoorlijk dwars. De verantwoordelijke onderwijswethouder Sjaak Koppers van Welzijn Druten had veel eerder moeten aangeven dat het project alles bij elkaar 800.000 gulden duurder zou uitvallen. Dan zou de gemeenteraad niet met de rug tegen de muur hebben gestaan, zo stelden met name CDA, VVD en de samenwerkende dorpslijsten. Zij dienden tijdens een rumoerige raadsvergadering  een motie van wantrouwen in tegen Koppers. Maar die werd door een raadsmeerderheid verworpen. Die meerderheid was ervan overtuigd dat het college op tijd met alle informatie is gekomen en dat Koppers geen blaam treft; iets wat hij zelf ook altijd heeft benadrukt.

Het CDA had tevoren al laten weten dat het uit de coalitie zou stappen als Koppers zou blijven zitten. En CDA-wethouder André van den Hurk kondigde aan dat hij dan z’n biezen zou pakken. “Integriteit en eerlijkheid gaan vóór bij mij”, zegt hij in de reportage van Jos Kruisbergen. “Achterkamertjespolitiek past daar niet in.”

Koppers’ reactie op het aftreden van zijn collega: “Het gaat hier niet alleen om mij, maar om het hele college. Dat Van den Hurk aftreedt, is zijn eigen keus.”

Van den Hurk heeft geen moeite met zijn beslissing. Maar zijn gezicht en zijn woorden spreken boekdelen: “Het valt me erg zwaar om afscheid te nemen. Het doet intens pijn. Maar de trots overheerst: wij hebben als CDA de rug rechtgehouden en laten ons niet verleiden tot het pluche.”

Na afloop van de emotionele bijeenkomst komen de stemmen los. “Wéér een slechte avond voor de Drutense politiek”, klinkt het. Burgemeester Anton Aelberts is duidelijk ietwat verward: “Een beetje bizar”, zegt hij. “Dit heb ik nog niet eerder meegemaakt in mijn politieke carrière. Het is uniek dat een wethouder zich zó principieel opstelt en zich totaal achter zijn fractie schaart.”

Wie er uiteindelijk verantwoordelijk is voor de financiële sores waarin Druten is terechtgekomen? De man en de vrouw in de straat zijn unaniem: niet Van den Hurk had moeten aftreden, maar verantwoordelijk wethouder Koppers. En alom klinkt het verwijt: “Het gaat hier om ónze belastingcenten!”

Maar in de ogen van woordvoerster Anneke Langen van Akkoord ’94 ligt de schuld bij veel meer mensen, óók bij de gemeenteraad: “Iedereen had zich kunnen realiseren dat de aankoop van een gebouw het nog niet meteen geschikt maakt voor onderwijshuisvesting. We hebben met z’n allen zitten slapen.”

De film van Jos Kruisbergen speelt zich niet alleen ‘binnenskamers’ af: hij ging ook met zijn camera de straat op om meningen van gewone Drutenaren te peilen. En tussen de bedrijven door laat hij beelden zien van de opbouw van de noodschool aan de Burgemeester Bruinemanstraat.